Bij de energietransitie – de overgang van fossiele brandstoffen naar duurzame energiebronnen – gooien wind en zon hoge ogen als natuurlijke bronnen. Naast grootse oplossingen als superbatterijen om pieken en dalen in het aanbod van energie op te vangen, pleit ik voor het intelligenter voorspellen en beïnvloeden van de vraag naar energie. Het tij hiervoor is gunstig.
Sectoren – zoals mobiliteit, industrie en de gebouwde omgeving – die energie uit wind en zon gebruiken, kunnen niet goed uit de voeten met de fluctuaties in het aanbod van die energie. In een uitzending van Tegenlicht over superbatterijen (een aanrader!) zag ik laatst mooie voorbeelden van energieopslag om pieken en dalen in het energieaanbod op te vangen. Tesla bouwde in Zuid-Australië de grootste batterij ter wereld. In de gemeente Boekel krijgen huishoudens warmte uit een bak vol met basaltsteen. Metalen buizen geleiden elektriciteit uit wind en zon door het basalt en wekken zo warmte op die maanden, zelfs seizoenen, lang in het basalt bewaard blijft. Ook de zwaartekracht is een bron van inspiratie voor ingenieuze constructies voor energieopslag. Vaak gaat het dan om het omhoog takelen van gewichten als er een elektriciteitsoverschot is en het op het juiste moment opwekken van elektriciteit door het laten zakken van diezelfde gewichten. Denk bijvoorbeeld aan het stapelen van gewichten tot torens, het tegen een heuvel op trekken van verzwaarde treinwagons of het op en neer halen van gewichten in oude mijnschachten. Legio mogelijkheden dus om aan de aanbodkant de pieken en dalen op te vangen.
Aan de vraagkant zie ik ook mogelijkheden, vooral in het voorspellen en beïnvloeden van de vraag naar energie. Hier vervullen data en (kunstmatige) intelligentie een cruciale rol. Bijvoorbeeld door intelligente elektriciteitssystemen – zogenoemde ‘Smart grids’ – die de vraag naar elektriciteit beïnvloeden op basis van data over weersverwachting, gebruikspatronen, netbelasting en energiebeschikbaarheid in combinatie met slimme meters. Energieleveranciers kunnen zo niet alleen beter anticiperen op de verwachte vraag, maar kunnen ook bedrijven en bewoners met (financiële) prikkels verleiden hun energiebehoefte net op een ander moment te laten vervullen. En als het elektriciteitsnetwerk weet dat mijn elektrische auto een tijd thuis voor mijn deur blijft staan, dan kan de batterij van die auto ook tijdelijk energie aan het netwerk terugleveren. Ook zullen er veel lokale producenten, met eigen windmolens en zonnepanelen – zogenoemde ‘Small grids’ – ontstaan, die hun energie ook weer lokaal aan gebruikers verkopen.
Bedrijven en kennisinstellingen ontwikkelen strategieën en technieken die dit mogelijk gaan maken. Het is aan overheden, en in deze verkiezings- en formatietijd ook aan politieke partijen, om hier samen met hen (meer) mee aan de slag te gaan. Dan wordt de energietransitie niet alleen ingenieus, maar ook nog intelligenter.
